Geoorloofd verstrekken van staatssteun

Soms kan het lastig kan zijn om vast te stellen of aan de criteria voor staatssteun wordt voldaan. De Europese Commissie is de enige instantie die bevoegd is om te bepalen of er wel of geen sprake is van staatssteun. 

Er is sprake van staatssteun als sprake is van alle 5 volgende criteria: 

• de steun wordt verleend aan een onderneming die een economische activiteit verricht; 
• de steun door staatsmiddelen wordt bekostigd;
• deze staatsmiddelen een economisch voordeel verschaffen dat niet via normale commerciële weg zou zijn verkregen (non-marktconformiteit);
• de maatregel selectief is: het geldt voor 1 of enkele ondernemingen, een specifieke sector/regio;
• de maatregel vervalst de mededinging (in potentie) en (dreigt te) leiden tot een ongunstige beïnvloeding van het handelsverkeer in de EU.

Als een gemeente subsidie geeft aan eigenaar-bewoners voor maatregelen aan hun woning is er geen sprake van staatssteun. Een eigenaar-bewoner is namelijk geen onderneming. Dit wordt anders als een gemeente subsidie geeft aan een gebouweigenaar voor energiebesparende maatregelen die een pand gebruikt in het kader van zijn bedrijf.

Het toekennen van staatssteun aan ondernemingen is in principe verboden. Er zijn wel diverse vrijstellingsmogelijkheden, zeker voor steun voor het omschakelen naar alternatieve energie(bronnen). In de lokale warmtetransitie gaat het vaak om steun voor de aanleg, het beheer, de exploitatie en het onderhoud van warmtenetwerken. 

De gemeente kan geoorloofde staatssteun aan een woningcorporatie verstrekken als het om aanvullende diensten van algemeen economisch belang (DAEB) gaat. DAEB zijn economische activiteiten die een publiek belang dienen. Woningcorporaties dienen doorgaans het publiek belang omdat zij sociale huurwoningen en maatschappelijk vastgoed bouwen, verhuren en renoveren. Zij komen daardoor al in aanmerking voor een DAEB. Dat is geregeld in hoofdstuk 6 van de Woningwet. 

Woningcorporaties komen in aanmerking voor een aanvullende DAEB als kan worden vastgesteld dat:

• woningen niet snel genoeg aardgasvrij gemaakt kunnen worden; en 
• dit een onrendabele activiteit is; en/of 
• dit een activiteit is die de markt niet goed genoeg naar sociaal-maatschappelijk verantwoorde voorwaarden kan uitvoeren.

Een gemeente belast een onderneming met een DAEB via een toewijzingsbesluit. Hierin legt de gemeente vast:

• waar de dienst uit bestaat;
• wat het toepassingsbereik ervan is;
• onder welke voorwaarden de dienst uitgevoerd zal worden. 

In het toewijzingsbesluit staan verplichtingen van zowel de onderneming die de DAEB uitvoert, als van de gemeente die de DAEB oplegt.
Het toewijzingsbesluit is vormvrij. Het moet wel een officieel besluit zijn met een dwingend juridisch karakter. Verder moet de gemeente een aantal zaken in ieder geval vastleggen, namelijk de: 

• precieze aard en duur van de DAEB;
• parameters voor berekening, controle en herziening van compensatie;
• garanties om overcompensatie te voorkomen en terug te betalen.

Lees meer over de DAEB, de voorwaarden en het toewijzingsbesluit op Kenniscentrum Europa Decentraal.

Gemeenten kunnen geoorloofde staatssteun verlenen aan een woningcorporatie via de AGVV. De volgende 2 steuncategorieën uit de AGVV kunnen van toepassing zijn bij het verlenen van subsidie aan een woningcorporatie of een commerciële gebouweigenaar:

• Artikel 38 van de AVGG stelt ondernemingen in staat om energie-efficiëntie te behalen. 
• Artikel 46 van de AGVV maakt investeringssteun voor energie-efficiënte stadsverwarming en -koeling mogelijk voor ondernemingen.

Voldoe je aan de voorwaarden uit de AGVV bij het verlenen van steun? Dan hoef je geen goedkeuring bij de Europese Commissie aan te vragen. Je moet het verlenen van steun wel melden bij de Commissie. De Europese Commissie noemt dat kennisgeven. 

Lees meer over de AGVV, de voorwaarden en de procedure op Kenniscentrum Europa Decentraal.

Gemeenten kunnen op basis van de reguliere de-minimisverordening van de Europese Commissie ondernemingen over een periode van 3 belastingjaren tot € 300.000 aan steun verstrekken, zonder dat er sprake is van staatssteun. Steun die voldoet aan de voorwaarden uit de de-minimisverordening hoeft dan ook niet gemeld te worden bij de Europese Commissie.

Lees meer over de-minimis verordening en het stapele met andere vormen van staatssteun op Kenniscentrum Europa Decentraal. 

• Staatssteun en lokale initiatieven voor energietransitie | Europa decentraal
• Criteria staatssteun | Europa decentraal
• Wanneer kan subsidie een verbonden vorm van staatssteun worden? | VNG