Waterstof (waterstofgas)

• een bestaand gasnet (met aanpassingen);
• eventueel een combinatie met een warmtepomp.

Waterstof kan gebruikt worden voor ruimteverwarming en warm tapwater. Op dit moment is er weinig CO₂-arme waterstof beschikbaar. Waterstof wordt nu alleen gebruikt voor pilots, om van te leren. Ook betaalbaarheid is een aandachtspunt. Waterstof zal op termijn worden toegepast op plekken waar alternatieven ingewikkeld en kostbaar zijn, zoals in de industrie, mobiliteit en op termijn in oude binnensteden.

Waterstof is met een paar kleine aanpassingen te vervoeren via het bestaande gastransport- en distributienet. In gebouwen moeten cv-ketel of de brander in de cv-ketel en de gasmeter worden vervangen en het leidingwerk moet gecontroleerd worden op lekkages. Waterstof is te gebruiken in combinatie met een elektrische warmtepomp. De (hybride) warmtepomp zorgt voor de basisbehoefte aan warmte. 

Waterstof is niet gevaarlijker of minder gevaarlijk dan andere brandbare gassen. Er komt geen koolmonoxide vrij bij waterstofverbranding. Waterstof gebruik je puur of meng je met aard- of groen gas. 

Waterstof kan op verschillende manieren geproduceerd worden:

• Grijze waterstof wordt geproduceerd uit aardgas of andere fossiele brandstoffen. Dit zorgt voor meer CO₂-uitstoot dan als je meteen aardgas verstookt. Grijze waterstof is geen duurzaam gas. Het energetisch rendement is ongeveer 80%. Dit is de meest gebruikte methode om waterstof te maken.
• Bij blauwe waterstof wordt bij het productieproces de CO₂ opgevangen en hergebruikt of opgeslagen in lege gasvelden. De CO₂ die wordt afgevangen varieert tussen 55 – 90%. 
• Groene waterstof wordt gemaakt met hernieuwbare elektriciteit (elektrolyse). Groene waterstof is grootschalig op te slaan en vervoeren en vervult daarom op energiesysteemniveau een sleutelrol. De omzetting van elektriciteit naar waterstof heeft een rendement van circa 70% en 30% van de energie komt vrij in de vorm van warmte.

Waterstof levert verminderde CO₂-uitstoot op als de productie CO₂-neutraal of CO₂-arm is. Waterstof op basis van aardgas leidt tot CO₂-reductie als de CO₂ wordt opgevangen en opgeslagen. Het maken van groene waterstof vergt veel hernieuwbare elektriciteit. 

Netbeheerder

Netbeheerders moeten het netwerk aanpassen om het geschikt te maken voor waterstof. Ook moeten installaties binnenshuis, zoals gasmeters en cv-ketels, gecontroleerd en aangepast worden.

Gemeente

De gemeente bepaalt op basis van alle belangen of, en wanneer in welke buurt, naar waterstof wordt omgeschakeld. Dit zal per ruimtelijke eenheid in zeer kort tijdsbestek moeten gebeuren als het oude gasnetwerk wordt ingezet, want anders zitten bewoners lange tijd zonder warmte of warm water.

Eindgebruikers

De bewoner moet, naast maatregelen om de warmtevraag te beperken, het huis waterstof-ready maken. Dit betekent een aangepaste brander in de ketel en koken op inductie. Daarnaast zijn voor afgesloten ruimtes voorzorgsmaatregelen nodig, zoals waterstofmelders. Een voordeel van waterstof (of groengas) is dat de eindgebruiker in een eigen tempo de warmtevraag kan beperken.

Technisch lijkt waterstof op korte termijn bruikbaar in Nederlandse gebouwen. Waterstof kan helpen bij de piekvraag van warmtenetten. De overgang naar waterstof is niet makkelijk. De omschakeling moet voor een buurt of straat in één keer gebeuren. Er gaat aardgas óf waterstofgas door het gasnetwerk, vanwege de veiligheid. In Nederland is nog weinig ervaring om dit zo efficiënt en veilig mogelijk te doen.

Het is nog niet duidelijk of waterstof een betaalbare optie wordt voor de gebouwde omgeving. Mogelijk worden brandstofcellen op waterstof interessant in combinatie met een warmtepomp. Deze cellen maken elektriciteit en warmte, maar ze zijn nu nog erg duur. De kosten voor de eindgebruiker zijn afhankelijk van internationale ontwikkelingen, belastingen, kostprijsverlagingen en subsidies.

• Pilotproject Lochem | Alliander
• Pilotproject Wagenborgen | Waterstofwijk Wagenborgen
• Pilotproject Hoogeveen | Groene morgen Hogeveen
• Pilotproject Stad aan 't Haringvliet | Stad Aardgasvrij
• Leerervaringen pilots waterstof gebouwde omgeving (pdf) | RVO

• Waterstof als optie voor klimaatneutrale warmtevoorziening bestaande bouw | Tno
• Gebouwde omgeving en waterstof | Nationaal Waterstof Programma