Inschakelen energieklusdiensten

Er zijn verschillende manieren om energieklusdiensten in te schakelen, zoals de toepassing van subsidies, een aanbesteding of door middel van inbesteden. Uitgebreide informatie over de verschillende mogelijkheden vind je in de ‘Handreiking energieklusdiensten inschakelen' (pdf).

Energieklusdiensten kunnen kwetsbare huishoudens direct helpen met energiebesparende maatregelen. Medewerkers van deze organisaties worden bijvoorbeeld ‘energieklussers’, ‘energiefixers’ of ‘energiecoaches’ genoemd. De medewerkers geven niet alleen advies, maar voeren zelf ook kleine energiebesparende maatregelen uit.

Aan de energieklusdienst zit ook een sociale kant. Een gesprek ‘achter de voordeur’ is soms een eerste stap om andere problemen te signaleren waar een bewoner mee kampt. Een medewerker van de energieklusdienst kan iemand doorverwijzen naar de juiste instantie voor goede hulp. Bovendien schakelen sommige energieklusdiensten medewerkers in met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zo vergroten ze ook hun eigen kansen op de arbeidsmarkt.

Om energiearmoede aan te pakken, kun je als gemeente gebruik maken van zowel landelijke als lokale energieklusdiensten – of een combinatie daarvan. Landelijke diensten hebben een grotere organisatie achter zich, lokale initiatieven zorgen voor bekend gezichten aan de deur. Bovendien zijn soms al organisaties actief in je eigen gemeente die je graag wilt inschakelen, juist omdat die een binding hebben met de lokale gemeenschap.

Veel gemeenten huren met de ‘Specieke uitkering’ (SpUk) energiearmoede’ energieklusdiensten in, soms gebruiken ze ook de SpUk Lokale Aanpak Isolatie. Gemeenten hebben nog tot en met 31 december 2025 om de SpUk energiearmoede te besteden.

Je kunt als gemeente bepaalde werkzaamheden zelf doen of een externe partij inschakelen. Welke keus je daarin maakt is bijvoorbeeld afhankelijk van de beschikbare capaciteit en expertise binnen de gemeente.

Het is goed om de verschillen uit te leggen tussen inbesteden, uitbesteden en aanbesteden:

• Inbesteden: werkzaamheden zelf uitvoeren.
• Uitbesteden: werkzaamheden door een externe partij laten uitvoeren op basis van een overheidsopdracht of subsidie.
• Aanbesteden: selectieproces om tot één of meerdere externe partijen te komen voor een overheidsopdracht.

Een van de eerste opties waar je aan kunt denken als je lokale energieklusdiensten wil inschakelen, is het verlenen van subsidie. Deze manier is vooral geschikt om lokale en sociale initiatieven gericht te ondersteunen. Mogelijke subsidievormen zijn onder meer een incidentele subsidie of een subsidieverordening. Meer voorbeelden vind je in de handreiking.

Diensten van algemeen economisch belang (DAEB) zijn economische activiteiten die een publiek belang dienen. Ze worden meestal niet aangeboden door de markt, bijvoorbeeld omdat de activiteiten niet rendabel zijn. Een gemeente kan ervoor kiezen een organisatie aan te wijzen om een DAEB-taak uit te voeren, bijvoorbeeld een energieklusdienst. De toepassing van een DAEB is relatief lastig en kent de nodige juridische aandachtspunten. Lees daarom goed de handreiking DAEB.

Het zelf inhuren of aannemen van personeel is een andere manier om energieklusdiensten in je gemeente aan te bieden. Dat kan natuurlijk ook tijdelijk, bijvoorbeeld via detachering. Het voordeel van ‘inbesteden’ is dat je als gemeente de regie in eigen hand hebt. En dat je kennis opbouwt en behoudt binnen je eigen organisatie. Bovendien zorg je er op deze manier voor dat dezelfde persoon voor langere tijd het gezicht van de energieklusdienst is. Daardoor kun je vertrouwen opbouwen bij bewoners.

Bij quasi-inbesteden laat je werkzaamheden uitvoeren door een andere rechtspersoon die sterk verbonden is met de eigen gemeentelijke organisatie. Het gaat om een rechtspersoon die van de gemeente is afgescheiden, maar waarop je als gemeente wel toezicht houdt. Voor energieklusdiensten kun je bijvoorbeeld denken aan een eigen Sociale Werkvoorziening waaraan je een opdracht verleent. De publicatie Inbesteden en quasi inbesteden van het Kenniscentrum Europa Decentraal gaat hier dieper op in.

Ook met het Open House-systeem kun je energieklusdiensten inschakelen. In zo’n geval doet de gemeente een openbare aankondiging voor een dienst met vooraf bepaalde voorwaarden en geschiktheidseisen. Partijen die hieraan voldoen komen in het Open House-systeem terecht. Met alle organisaties sluit je vervolgens een overeenkomst over de prijs en de overige voorwaarden voor uitvoering van de werkzaamheden. Deze voorwaarden zijn voor alle partijen dezelfde. De bewoner maakt zelf een keuze uit de toegelaten partijen. Als je in je gemeente meerdere bestaande energieklusdiensten een plek wilt geven, is Open House een passend systeem. Zo heeft Rotterdam gekozen voor een Open House omdat er al verschillende lokale organisaties actief waren.

Doel van een aanbesteding is om een geschikte partij te selecteren met de beste aanbieding voor de opdracht. Deze partij voldoet aan de van tevoren gekozen geschiktheidseisen en criteria. Voor aanbestedingen bestaan verschillende procedures, zowel nationale als Europese. De financiële omvang van een opdracht bepaalt welke procedures mogelijk zijn. De handreiking beschrijft deze uitgebreid. 

Zie voor actuele informatie: Drempelbedragen Europees Aanbesteden | PIANOo.

• SpUK energiearmoede
• SpUk Lokale Aanpak Isolatie (LAI)