Medewerkers van het NPLW doorkruisen momenteel het hele land, om de gemeenten te bezoeken die zij gaan ondersteunen in de warmtetransitie. Vóór 1 april zullen de 20 accounthouders van het NPLW bij alle gemeenten op de koffie zijn geweest. “Dat doen we met meerdere doelen”, vertelt Josien van der Velde, accounthouder voor Twente en de regio Apeldoorn. “We gaan een relatie opbouwen, dus ik wil graag kennis maken met iedere gemeente. Daarnaast brengen we als accounthouder in beeld wat de stand van zaken is met de warmtetransitie. Iedere gemeente heeft een transitievisie warmte geschreven. Is die nog actueel? Of juist niet? En waarom dan niet? Lukt het om bewoners te betrekken? Dat soort vragen.”
Halen en brengen
“We komen informatie halen en brengen”, vult Daniël van Geest aan. Daniël is accounthouder voor regio Noord-Holland-zuid. Afhankelijk van de behoefte vertelt hij tijdens zijn bezoek over actuele landelijke regelgeving. “Maar ik kom vooral om goed te luisteren. Hoe zijn gemeenten aan de slag gegaan met de transitievisie warmte die zij geschreven hebben? Waar staan zij nu en waar lopen zij tegenaan? Op die manier probeer ik een beeld te krijgen van wat er speelt. En wat de behoefte is van gemeenten, ook richting NPLW. Ik hoor graag waar wij kunnen bijdragen.”
De regio Noord-Holland-zuid kent veel landelijk gebied zoals de Zaanstreek, maar ook veel stedelijk gebied, waaronder Amsterdam. Daniël: “In de grote steden is er meer capaciteit, zijn er meer ambtenaren om allerlei initiatieven tegelijk op te pakken. Ik kleinere gemeente merk ik dat iedereen de noodzaak ziet om met de warmtetransitie aan de slag te gaan, maar ontbreekt het vaak aan capaciteit.”
Josien ziet hetzelfde bij de gemeenten in haar gebied. “Er is veel passie en enthousiasme bij de mensen van de afdelingen Duurzaamheid met wie ik om tafel zit. Maar het zijn afdelingen met één of twee fte’s, in een enkel geval zijn het er hooguit vier. Zij doen alles op het gebied van duurzaamheid, of het nu om windmolens, warmtenetten of de aanpak van energiearmoede gaat. Dat is best pittig. Vaak zijn er wil middelen beschikbaar om mensen aan te nemen of in te huren, maar die zijn moeilijk te vinden.”
Op zoek naar samenwerking
Gemeenten zoeken ook naar mogelijkheden om met elkaar samen te werken in de warmtetransitie, ziet Daniël. “Als gemeenten fix-teams met klussers de wijk insturen om woningen te isoleren, kunnen zij dat gezamenlijk aanbesteden. En als de wet straks bepaalt dat warmtenetten met een meerderheidsaandeel in publiek eigendom moeten komen, dan kunnen gemeenten daarvoor misschien in regionaal verband een organisatie opzetten. Dan hoeven zij niet ieder hun eigen warmtebedrijf op te richten. Daarover wordt nu veel nagedacht.”
Josien: “Gemeenten zien ons ook als representanten van de Rijksoverheid en komen soms ook met kritische geluiden richting het Rijk. Dat is alleen maar mooi, want daar komen wij ook voor. Wij bundelen alle signalen en delen ze met onze opdrachtgevers. Ik krijg bijvoorbeeld te horen dat er wel veel soorten regelingen zijn. Het administreren van al die regelingen kost heel veel tijd. Zeker als er maar twee fte’s op een afdeling Duurzaamheid zijn.”
Ook Daniël biedt een luisterend oor voor signalen die hij doorgeeft aan de beleidsmakers in Den Haag. “Er komen drie wetten aan die belangrijk zijn voor de warmtetransitie: de Wet collectieve warmtevoorziening (Wcw), de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) en de Omgevingswet. Het is wel ongeveer bekend wat daar in komt te staan, maar gemeenten hebben behoefte aan meer helderheid. Zij willen graag weten hoe het er precies gaat uit zien. Het publieke eigendom van warmtenetten bijvoorbeeld. Hoe werkt dat straks uit en wat betekent dat dan voor projecten die al lopen maar waar de initiatiefnemer geen publieke partij is? Hoe moet je daar als gemeente mee omgaan? Gemeenten willen graag zo snel mogelijk duidelijkheid over die zaken.”
Josien: “De meeste gemeenten die ik tot nu sprak, zijn nog niet zo ver. Wel zie ik dat zij het complex vinden om een warmtenet op te zetten. Zij kiezen dan eerder voor andere oplossingen waarbij de Wcw geen rol speelt.” De vragen die Josien verder krijgt, lopen sterk uiteen en hebben te maken met specifieke thema’s die momenteel spelen, zoals energiearmoede. “Gemeenten vragen bijvoorbeeld hoe zij te weten komen wie er allemaal in energiearmoede leven. Het is daarom goed dat we deze gesprekken voeren. Want anders hoor je die geluiden nooit.”
Makkelijk benaderbaar
Daniël: “Een ambtenaar van gemeente Diemen vertelde me dat ze het mooi vindt dat wij het land ingaan. Dat we enerzijds uitleggen wat er op het gebied van wetgeving aankomt en anderzijds komen kijken wat er lokaal speelt. Zodat we het de beleidsmakers kunnen laten weten als er knelpunten zijn.” Josien: “Ik merk dat gemeenten het prettig vinden dat wij hen een centraal aanspreekpunt bieden. En ik zie dat het in de praktijk ook werkt. Dan krijg ik een appje met een vraag over een bepaalde regeling: of ik iemand ken die de gemeente nog wat specifieker kan helpen. Dat is precies wat we willen natuurlijk. We willen als NPLW makkelijk benaderbaar zijn. Waarbij mensen je weten te vinden en vragen durven te stellen. Het is niet zo dat ik zelf het antwoord op alle vragen heb, maar ik weet wel de juiste mensen te vinden. Die korte lijnen: dat is mijn toegevoegde waarde.”