‘Mensen willen van aardgas af als je de drempels verlaagt’

Inwoners werden al snel na de start betrokken bij Nieuwborgen.net, een van de proeftuinen uit het Programma Aardgasvrije Wijken. Tijdens een tweetal drukbezochte bijeenkomsten kregen zij de mogelijkheid om zelf de randvoorwaarden te benoemen voor het project. Annegreet Blanken is taakgroepleider communicatie en draagvlak bij de proeftuin Nieuwborgen.net. Zij coördineert de contacten met de inwoners van beide dorpen binnen de proeftuin. 

Annegreet: 'Hierbij kwam naar voren dat inwoners maatwerk en flexibiliteit belangrijk vonden. Op basis hiervan zijn we met een klankbordgroep van ongeveer vijftien zogenaamde Koplopers uit beide dorpen verder ons huiswerk gaan doen. We zien de Koplopers regelmatig en we brengen de proeftuin samen met hen verder. Het is méér dan een klankbordgroep. De Koplopers hebben veel beslissingsbevoegdheid en nemen veel verantwoordelijkheid. We zien hen als onze opdrachtgever.'

Met de Koplopers werd een plan gemaakt waarbij de inwoners van aardgas naar groen gas overstappen. Allereerst gaan zij op aardgas besparen, want groen gas is beperkt beschikbaar in Nederland. Annegreet: 'Het is dus belangrijk dat inwoners er zuinig mee omgaan. Doel is om het gasverbruik binnen de proeftuin met gemiddeld bijna 40% omlaag te brengen en voor wat dan nog nodig is groen gas te gebruiken. We benaderen inwoners actief en helpen hen stap voor stap om gas te besparen.'

'Bij al die stappen kijken we of we drempels voor inwoners kunnen verlagen. Zij hebben vaak wel andere zaken aan hun hoofd dan alleen aardgasvrij, dus is het belangrijk om het zo gemakkelijk mogelijk te maken. Daarmee zijn we met het hele projectteam voortdurend bezig. In de praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat inwoners subsidie vooraf ontvangen, zodat zij de kosten niet zelf hoeven voor te schieten.'

Als eerste stap kunnen inwoners van Nieuwolda en Wagenborgen een Bespaartas aanvragen. In die Bespaartas zit voor 50 euro aan spullen waarmee zij gas kunnen besparen, zoals deurdrangers, tochtstrips en radiatorfolie. Annegreet: 'Dat kan al een mooie eerste besparing opleveren. Mensen kunnen zelf kiezen wat zij in de tas willen, zodat er niets op de plank blijft liggen. Maatwerk dus, waar mensen om hebben gevraagd.' 

'En omdat het ophalen van de tas in een ander dorp een drempel kan vormen, bezorgen we ze indien gewenst zelf. Dat is dan ook een mooi moment om contact te leggen.' Inmiddels zijn er al meer dan 427 Bespaartassen opgehaald of bezorgd door medewerkers van het projectteam.

Als volgende stap kunnen huiseigenaren gebruik maken van ‘Padwiezer’, Gronings voor een routekaart. Hierin staan paden met verschillende mogelijkheden om gas te besparen en advies te krijgen. Iedereen kiest zelf zijn eigen pad om gas te besparen. Die route is afhankelijk van wat technisch gezien bij de woning past. Die aanpak sluit goed aan op de grote diversiteit aan woningen in de regio, variërend van kleine arbeiderswoningen tot villa’s en boerderijen. 

'De Padwiezer is de regeling die bewoners helpt gas te besparen', vertelt Annegreet. 'Voor iedere koopwoning is in totaal een bedrag van € 5.000 aan subsidie beschikbaar. Inwoners kunnen maatregelen kiezen in 3 paden. Het eerste pad leidt naar kleine maatregelen om gas te besparen, zoals het inregelen van de centrale verwarming of een slimme thermostaat. Het tweede pad gaat een stap verder met maatregelen om dak, wanden en vloer te isoleren en ruiten te vervangen door minimaal HR++ glas. Wie zijn woning al goed heeft geïsoleerd, is klaar om het derde pad in te slaan. Hierbij gaat het om installatietechnische maatregelen zoals de aanschaf van een (hybride) warmtepomp, een zonneboiler of inductiekookplaat.'

Voordat de grotere maatregelen uit de Padwiezer voor alle huishoudens werden opengesteld, ging een groep van zo’n 50 zogenoemde Verkenners ermee proefdraaien. Annegreet: 'We wilden testen of de regeling werkte zoals we hem met het projectteam en de Koplopers bedacht hadden. Uit de evaluatie kwam naar voren dat de regeling in de praktijk minder eenvoudig was dan vooraf gedacht. De subsidiebedragen verschilden per pad, waarbij we met vaste bedragen werkten.' 

'De berekeningen bleken in de praktijk een struikelblok. We gingen daarom voortaan vijftig procent vergoeden van alle maatregelen die in een maatregelenoverzicht van Nieuwborgen.net staan. Het maakt niet uit hoeveel iemand vraagt. Het kan gaan om een tochtstrip waarvan een inwoner 50% van de kosten terugkrijgt tot aan grotere maatregelen. Zolang het totaal uitgekeerde bedrag per woning maar niet meer bedraagt dan € 5.000.'

'Ook hebben we de Padwiezer-tool vereenvoudigd en intuïtiever gemaakt. Vanaf september vorig jaar staan alle maatregelen in de Padwiezer voor alle huiseigenaren open. In totaal is er vanaf september 2021 tot en met maart 2022 meer dan 9 ton aan subsidie verstrekt. Er wordt goed gebruik van gemaakt. 357 huiseigenaren hebben nu een Wat-is-Wijs+ advies aangevraagd en 304 huiseigenaren hebben een vergoeding gekregen. Er is al voor meer dan een miljoen euro uitgekeerd op basis van ingediende investeringen van zo’n 2,7 miljoen euro. Het meest gewild zijn dubbel glas, inductiekookplaten en spouwmuurisolatie.'

Bij iedere Verkenner werd begonnen met een gratis advies, dat op basis van de evaluatie werd uitgebreid tot het Wat is wijs+ advies. De huisadviseur kijkt samen met inwoners naar de mogelijkheden om gas te besparen. In het advies wordt ook een begroting gemaakt van de investering die hiervoor nodig is, op basis waarvan subsidie kan worden aangevraagd. 

Annegreet: 'Onze ervaring is dat heel veel mensen wel willen, maar niet precies weten hoe. Niet iedereen weet wat ervoor nodig is om bijvoorbeeld een warmtepomp te installeren. Of wat er komt kijken bij isolatie. Dan is zo’n advies heel handig en drempelverlagend.'

Annegreet: 'Persoonlijk contact vinden we heel belangrijk. Inwoners moeten weten dat het vertrouwd is, ook dat kan de drempel verlagen. Ons even in de ogen kunnen kijken is belangrijk. We gaan dan ook actief de boer op om mensen te motiveren om mee te doen. Zo houden we wekelijks spreekuur in onze Waarmtebus (Gronings voor warmtebus, een omgebouwde SRV-wagen) en gaan we ook regelmatig langs de huizen. Dat doen we op zaterdag, wanneer de mensen thuis zijn.'

'Laatst deden we dat met de doelstelling om zoveel mogelijk mensen een Wat is wijs+ advies aan te laten vragen, als eerste stap naar aardgasvrij. Bij de 100 adressen waar de deur werd opengedaan, hebben 56 huishoudens meteen een advies aangevraagd. Uiteindelijk werden het er nog 70.' 

'We kunnen dit overigens niet iedere week doen: we stemmen onze communicatie af op de capaciteit van onze drie huisadviseurs. We willen bij alle huiseigenaren langs, maar wel gedoseerd over een langere periode, zodat we kunnen waarborgen dat er binnen twee maanden een afspraak wordt gemaakt. Je moet geen beloften doen die je niet waar kunt maken.'

Naast deze individueel gerichte communicatie op inwonersniveau is er ook communicatie op wijk- en dorpsniveau. Annegreet: 'Onze website, Facebook, de nieuwsbrief en informatiebijeenkomsten zijn breed gericht, aan iedereen in beide dorpen. Op wijkniveau organiseren we bijeenkomsten waar mensen ervaringen kunnen uitwisselen. En op inwonersniveau kunnen we dus heel specifiek op iemands situatie ingaan.'

'We hebben een zeer diverse woningvoorraad in beide dorpen. Dat maakt het moeilijk om op een breed niveau te adviseren wat mensen het beste zouden kunnen doen. Dit vraagt om maatwerk. We stellen de inwoner echt centraal.'